Truskawka jako polski super owoc

Truskawka – najlepszym owocem Polaków. Jak wynika z badań najbardziej wyczekiwanym owocem sezonowym jest właśnie truskawka, to na nią Polacy czekają najbardziej. Należy do najpopularniejszych i najbardziej rozpoznawalnych owoców jagodowych, zwłaszcza wśród tych sezonowych.

Truskawka z botanicznego punktu widzenia nazywana jest „poziomka truskawka”, ponieważ jest mieszańcem dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych. Owoc ten doczekał się takich nazw jak poziomka ananasowa czy poziomka wielkoowocowa. W centrum, od Gór Świętokrzyskich po wschodnią Wielkopolskę, rosną trzuskawki. W gwarze śląskiej to podzimki lub bodzimki. Z kolei w Wielkopolsce dominują drzuzgawki.

Truskawka to nie tylko aromatyczny słodki owoc, na którym można się doliczyć nawet 200 nasion. Niewielu z nas wie, że roślina ta ma też jadalne liście. Wielbiciele zielarstwa i ziołolecznictwa przygotowują z nich napar, do którego można dodać dojrzałe owoce. Wpływa on przeciwbiegunkowo oraz łagodzi stany zapalne. Jak potwierdzono w badaniach kompoty z tych owoców mogą wpływać na funkcje i integralność śródbłonka, co pomaga chronić układ krążenia.

Światowi producenci truskawek

Truskawki należą do najbardziej popularnych owoców w Polsce. Nasz kraj zaliczany jest do jednych z największych producentów truskawek w skali globalnej (wyk. 1). Największym producentem tych owoców są Chiny, które wyprodukowały ponad 3,2 mln ton. Na drugim miejsce znajdują się Stany Zjednoczone z 1 mln ton wyprodukowanych truskawek. W dalszej kolejności jest Meksyk (0,8 mln ton) oraz Turcja czy Egipt (ponad 450 tys. ton). Polska w tym zestawieniu znajduje się na 9 miejscu z 177 tys. ton truskawek.

Zbiory truskawek w Unii Europejskiej

Należy zauważyć, że pod względem udziału zbiorów truskawek w Unii Europejskiej Polskę wyprzedza tylko Hiszpania z udziałem 25% zbiorów w UE, z kolei udział Polski wynosi 16% (tab. 1). Na trzecim miejscu znajdują się Niemcy z udziałem 14%. Łącznie w Unii Europejskiej zebrano ponad milion ton truskawek, z czego Polsce 170 tysięcy ton.

Tabela . 1 Udział zbiorów truskawek w głównych krajach Unii Europejskiej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa

Powierzchnia uprawy, plony i zbiory w Polsce

Na terenie naszego kraju plantacje truskawek zajmują około 50 tys. ha. Uprawa prowadzona jest głównie w mniejszych gospodarstwach rodzinnych, które gospodarują na plantacjach o powierzchni od 1 do 10 ha. Od akcesji Polski do UE (od 2005 roku ) miała miejsce koncentracja produkcji truskawek. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba gospodarstw prowadzących uprawę tych owoców zmniejszyła się 3-krotnie. Jak wynika z danych zawartych w tabeli 2 pomimo mniejszej liczby gospodarstw zajmujących się uprawą truskawek areał jej uprawy był względnie stabilny. W latach 2014-2018 plony z jednego hektara wynosiły 3,4 – 4,0 ton. W latach 2019-2020 widoczny jest znaczny spadek plonu jednak może to wynikać z warunków pogodowych jakie panowały w okresie wzrostu i dojrzewania truskawek m.in. brak opadów. Mniejsze plony są skutkiem znacznie mniejszych zbiorów. W 2015 roku zbiory wynosiły 205 tys. ton podczas gdy w 2020 roku wynosiły 170 tys. ton.

Tabela 2. Powierzchnia uprawy, plony i zbiory w Polsce w latach 2014-2020

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa

Struktura zbiorów owoców jagodowych w Polsce w 2020r.

Według danych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) w Polsce spośród owoców jagodowych najwięcej zbiera się truskawek – ich udział wynosi aż 33% (wyk. 2). Na drugim miejscu znajdują się porzeczki z 26% udziałem. W dalszej kolejności występują maliny – 23%. Z kolei najmniejszy udział w zbiorach owoców jagodowych ma agrest – 2%, aronia – 7% oraz borówka wysoka – 8%.

Regionalne zróżnicowanie powierzchni truskawek w Polsce

W Polsce uprawa truskawek charakteryzuje się wyraźną rejonizacją (wyk. 3). Największe obszary upraw zlokalizowane są na terenie województwa mazowieckiego (w 2020 r. – ponad 50% ogólnokrajowej powierzchni uprawy truskawek). Dość mocną drugą pozycję zajmuje województwo lubelskie z udziałem ponad 13% uprawy truskawek. Z kolei w takich województwach jak: świętokrzyskie, łódzkie, dolnośląskie czy wielkopolskie udział powierzchni w skali kraju mieści się od 3% do 8%. Najmniejszy udział w ogólnokrajowej powierzchni uprawy truskawek mają województwa: opolskie – 0,3%, podlaskie i śląskie – 0,6% oraz lubuskie, podkarpackie i warmińsko-mazurskie – 0,9%.

Eksport truskawek świeżych z Polski

W Polsce truskawki cieszą bardzo dużym zainteresowaniem pośród konsumentów, jednak powinniśmy zwracać uwagę na to, jakie truskawki kupujemy. Podczas wyboru, najczęściej kierujemy się walorami organoleptycznymi. Ich struktura powinna być jędrna, bez nagnieceń, a miąższ dobrze wybarwiony o przyjemnym aromacie. Owoce nie powinny być zawilgocone, ponieważ mogą się znacznie szybciej psuć. Dodatkowo nie powinny być pogniecione czy ubrudzone ziemią.

W przypadku eksportu truskawek świeżych z Polski należy zwrócić uwagę na to, że odbywa się on głównie do krajów poza UE (wyk. 4). Głównym odbiorcą polskich truskawek jest Białoruś, której udział w eksporcie truskawek wynosi aż 72%. Na drugim miejscu tego zestawienia znajdują się Niderlandy, których udział,w polskim eksporcie truskawek, wynosi zaledwie 5%. Mało znaczącym odbiorcą świeżych truskawek są również Niemcy, których udział wynosi 4%. W dalszej kolejności znajdują się takie państwa jak: Austria, Wielka Brytania, Rosja czy Belgia.

Eksport truskawek mrożonych z Polski

Poza sezonem jeśli chcemy zjeść truskawki to jesteśmy raczej zmuszeni do zakupu truskawek mrożonych. Należy podkreślić, że truskawki mrożone są przygotowywane w pełni sezonu z najbardziej dojrzałych i najlepszych owoców. W tym miejscu należy także zaznaczyć, że truskawki mrożone nie tracą swoich walorów odżywczych. Podczas dokonywania zakupu truskawek mrożonych należy zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Pierwszą z nich jest opakowanie, które nie powinno być uszkodzone. Z kolei drugą rzeczą jaką powinniśmy sprawdzić jest zawartość opakowania, która powinna być sypka. Jeśli mrożonka tworzy jeden blok to może oznaczać, że była niewłaściwie przechowywana i na którymś z etapów mogła się rozmrozić, a następnie ponownie zamarznąć. Takie zjawisko sprzyja rozwojowi patogenów.

Odnosząc się do eksportu należy zwrócić uwagę, że w przeciwieństwie do truskawek świeżych, eksport truskawek mrożonych cieszy się znacznie większym zainteresowaniem. W 2020 r. Polska wyeksportowała prawie 90 tys. ton truskawek mrożonych w porównaniu do prawie 15 tys. ton eksportu truskawek świeżych. Największy udział w tym zestawieniu mają Niemcy, których udział wynosi 36%. Na drugim miejscu podobnie jak w przypadku eksportu truskawek świeżych znalazły się Niderlandy, których udział wyniósł 15%. Nieco mniejszym udziałem charakteryzuje się Francja – 9%. Najmniejszym udziałem odznacza się Dania, Norwegia oraz Austria, który wyniósł zaledwie 4% w ogólnym zestawieniu eksportu truskawek mrożonych z Polski.

Ceny truskawek w Polsce

Aktualnie cena truskawek w Polsce kształtuje się pomiędzy 6,50 a 9,50 zł za kilogram. Rok temu w analogicznym okresie cen truskawek była nieznacznie wyższa. Kształtowała się od 7 zł za kilogram truskawek do 10 zł. Porównując ceny z początku sezonu 2022 r. i 2021 r. różnica była znacznie wyższa. Najniższa cena w połowie maja 2022 r. wynosiła 12 zł za kilogram, natomiast w tym samym okresie rok wcześniej trzeba było zapłacić za kilogram truskawek 16 zł. Z kolei najwyższa cena w 2022 roku w połowie maja wynosiła 20 zł za kilogram a w 2021 roku 25 zł.

Jak pokazują przeprowadzone badania truskawki nalezą do najbardziej popularnych owoców jagodowych uprawianych w Polsce. Polska zaliczana jest do głównych producentów truskawek na świecie oraz zajmuje drugie miejsce pod względem powierzchni uprawy w Unii Europejskiej. Eksport polskich truskawek cieszy się dość dużym zainteresowaniem zarówno w państwach Unii Europejskiej jak poza jej granicami. W Polsce najczęściej truskawki spożywane są na surowo. Dodawane są także jako dodatek do sałatek owocowych czy deserów. Owoce te są wszechstronnym surowcem, ponieważ można z nich przygotować także doskonały kompot, sok czy koktajl. W formie zagęszczonej to dobry dodatek do lodów, dżemów galaretek czy cukierków. Truskawki charakteryzują się intensywnym smakiem oraz zapachem, dlatego z powodzeniem wykorzystywane są w tabletkach, lekach, batonach czy różnych suplementach. Znajdują również coraz szersze zastosowanie w kosmetyce, w produkcji kremów, olejków czy szamponów do mycia. Jak przedstawiono powyżej truskawki to nie tylko owoc do spożycia ale również surowiec wykorzystywany w różnych dziedzinach.