Przemierzając wiejskie tereny w letnie dni nie sposób nie zauważyć złociejących łanów zbóż. Żniwa już za nami, ale w ramach ciekawostki rolniczej, proponuję przyjrzenie się przodkom roślin uprawianych w dzisiejszych czasach.
Płaskurka to najstarsze zboże w tym zestawieniu. Znana już 10 tys. lat p.n.e. na terenach Bliskiego Wschodu oraz starożytnego Egiptu. W Europie znalazła się ok. 3400 tys. lat p.n.e., jednak z czasem została wyparta przez nowe odmiany pszenicy. Płaskurka preferuje gleby ubogie, radzi sobie ze szkodnikami czy grzybami. Dzisiaj uprawiana jest głównie na górzystych, europejskich regionach. Jako składnik jest wykorzystywana w kuchni śródziemnomorskiej czy bliskowschodniej. Z płaskurki wytwarzana jest mąka oraz, w mniejszym stopniu, pasza dla zwierząt. Podczas tradycyjnych obchodów Szawuot (żydowskie Święto Zbiorów) jej plony składano w świątyni.
Samopsza jest troszkę młodsza od wcześniej wspomnianej płaskurki, dostępne dowody wskazują na jej pochodzenie sprzed 7 tys. lat p.n.e. Szczególnie popularna była na terenach Żyznego Półksiężyca, dziś uprawiana jest przez rolników z terenów Zakaukazia, choć nie jest równie popularna. Jest odporna na trudne warunki i niekorzystne gleby, stąd jej uprawa w górach nie należy do niemożliwych. Wykorzystywana jest głównie do produkcji mąki. Naukowcy badają, czy zawarte w glutenie samopszy gliadyny są faktycznie mniej toksyczne niż te zawarte w pszenicy zwyczajnej.
Sorgo było uprawiane już ok. 8 tys. lat p.n.e. na terenach kontynentu afrykańskiego. W dzisiejszych czasach szczególnie popularne jest na terenach ciepłych oraz gorących, w Indiach, Chinach, a także w Afryce, gdzie wciąż stanowi jeden z podstawowych składników, wykorzystywanych do wyżywienia ludności. Wyróżnia się 18 odmian, w Polsce spotkać można sorgo alepskie oraz sorgo dwubarwne. Wykorzystywane jest do produkcji pasz dla bydła, kasz i mąk, gaoliangu (rodzaj chińskiej wódki), a także jest materiałem używanym w produkcji tzw. szczotek ryżowych.
Na koniec jeszcze kilka słów o jęczmieniu. Prawdopodobnie żadną nowiną będzie wspomnienie, że jest to jedno ze zbóż, które zbiera się na początku żniw. Jest to również jedno z najstarszych zbóż uprawnych. Znane było już w okresie neolitu na terenach Mezopotamii, starożytnej Grecji i Egiptu, było wykorzystywane do produkcji chleba. Wyróżnia się ok. 40 odmian jęczmienia, w Europie spotkać można 8 z nich. Do największych producentów na świecie należą Niemcy, Kanada, Francja i Turcja.
Stare odmiany zbóż wracają do łask, niewątpliwie przypadną do gustu osobom preferującym ekologiczne uprawy. Zdecydowanie nie są już tak popularne jak w okresie przed naszą erą, ale kto wie, być może w odległej przyszłości historia zatoczy koło?
