Każda praca w gospodarstwie rolnym zależna jest od pory roku i pogody. Bywają okresy, gdzie w ciągu doby wykonuje się jednocześnie kilka, bądź kilkanaście wielorakich czynności. Niewątpliwie wzmożonym okresem prac na wsi są żniwa, które zbiegają się z wakacjami dzieci od szkoły. Również w tym okresie dochodzi niestety, do największej liczby wypadków z ich udziałem.
Czas żniw to okres, kiedy rolnicy jednocześnie zajmują się zbiorem roślin, jak i oporządzaniem zwierząt w gospodarstwie. W międzyczasie niejednokrotnie dokonują drobnych napraw sprzętu rolniczego i nie tylko. Bardzo często zdarza się, że wiele z tych czynności wykonują w pośpiechu, pracując po kilkanaście godzin na dobę i bez należytego odpoczynku. Dlatego wypadki w rolnictwie zdarzają się częściej, aniżeli w innych gałęziach gospodarki.
W raporcie KRUS-u za I kwartał br. znajdziemy informację, że zgłoszono już 3090 zdarzeń wypadkowych, jest to o 339 (12,3%) wypadków więcej niż w analogicznym okresie 2020 roku. Najwięcej wypadków powodujących uszczerbek na zdrowiu odnotowano w grupach: „upadek osób”, „pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń”, „uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta”, a także „inne zdarzenia”. Natomiast najwięcej wypadków ze skutkiem śmiertelnym odnotowano w tym okresie w zdarzeniach: „przejechanie, uderzenie, pochwycenie przez środek transportu w ruchu” – 3 poszkodowanych, „pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń” – 2 poszkodowanych. Wypadki śmiertelne stanowiły 0,3% wszystkich wypadków zakończonych wypłatą świadczeń.
Należy podkreślić, że każdy prowadzący gospodarstwo rolne zobowiązany jest do przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa swojego i swoich bliskich. Aby minimalizować ryzyko wystąpienia wypadku w swoim gospodarstwie, każdy rolnik powinien zadbać o odpowiedni sprzęt i przestrzegać dobrych praktyk bezpiecznej pracy.
Rolniku pamiętaj!
- Twój ciągnik powinien być wyposażony w kabinę lub ramę ochronną, aby mógł uchronić Ciebie i współpasażera przed przygnieceniem, a jeśli posiada pasy bezpieczeństwa to należy je bezwzględnie zapinać przed rozpoczęciem pracy. Absolutnie nie zostawiaj kluczyka w stacyjce. Poruszaj się pojazdem posiadającym wszystkie lusterka i światła czyste, a fotel kierowcy odpowiednio ustawiony, tak aby zapewniał komfort i bezpieczeństwo pracy.
- Twój pojazd powinien być zarejestrowany i mieć aktualny przegląd techniczny, jak i opłacone ubezpieczenie OC dla ochrony prawnej Ciebie i innych uczestników ewentualnego wypadku. Powinieneś posiadać uprawnienia do kierowania takim pojazdem (min. kat. B). Nie wolno prowadzić sprzętów rolniczych po spożyciu alkoholu (zasada: piłeś – nie jedź). Istotną sprawą jest utrzymanie porządku w kabinie ciągnika. Bardzo ważne jest bezpieczne agregowanie maszyn z ciągnikiem, które należy wykonać po zapoznaniu się z instrukcją obsługi maszyny i ciągnika. Agregowanie wykonuj na wyłączonym silniku i z zaciągniętym hamulcem w pojeździe. Sprzęgając ciągnik z przyczepą sprawdź czy posiadasz sprężynę na dyszlu ułatwiając sobie w ten sposób sprzęganie przez jedną osobę i czy nikt nie przebywa pomiędzy ciągnikiem, a przyczepą. Sprawdź instalację elektryczną i hydrauliczną oraz połączenie sworznia zaczepu zawleczką. W pracach z maszynami rolniczymi często używasz wału przegubowo-teleskopowego, który powinien posiadać osłonę na całej długości i łańcuszki zabezpieczające przed obracaniem (montaż i regulację wykonuj przy wyłączonym silniku ciągnika!).
- Przed przystąpieniem do jakiejkolwiek pracy z maszyną rolniczą zapoznaj się z jej instrukcją obsługi. Zachowując odpowiedni odstęp sprawdź czy maszyna posiada wszystkie osłony na ruchome części. Nie zbliżaj rąk do pracujących elementów. Wszelkie przeglądy, naprawy, regulacje czy konserwacje maszyny przeprowadź wówczas, kiedy zostanie wyłączony napęd ciągnika. Przewóz materiałów sypkich przeprowadzaj tylko przyczepami ze szczelną skrzynią ładunkową (nie przekraczając ładowności określonej przez producenta). Z kolei przewożąc ładunki przestrzenne, takie jak siano czy słoma na przyczepie, nie ograniczaj sobie widoczności. Zadbaj o tablice rejestracyjne, sygnalizację świetlną i trójkąt ostrzegawczy, aby był widoczne, a ładunki zabezpiecz pasami transportowymi. Nie zapomnij każdorazowo włożyć kliny pod koła przed odczepieniem od ciągnika bądź maszyny, uniemożliwiając w ten sposób ich samoczynne przetaczanie. Bądź ostrożny przy zmianie sznurka czy siatki w prasie, gdyż można je tylko założyć po ówczesnym wyłączeniu napędu prasy i silnika Twojego ciągnika. Zachowaj szczególną ostrożność w silosach czy zbiornikach na przechowywanie materiałów sypkich (rozpoczynając w nich prace, przewietrz je, stosuj aparat tlenowy i szelki bezpieczeństwa oraz asekuruj się na zewnątrz – druga osoba).
- Kombajn zbożowy to jedna z większych i bardziej skomplikowanych maszyn w Twoim gospodarstwie. Szczególną uwagę zwróć na osoby postronne i dzieci przebywające w pobliżu takiej maszyny. Przeprowadź regulację według wskazań producenta i usuń bezpiecznie awarię. Uważaj na pracę w pobliżu linii energetycznych, bądź ostrożny przy wchodzeniu i schodzeniu po stopniach i podestach kombajnu.
Przytoczone dobre praktyki znane są wszystkim od lat, jednak częste przypominanie o bezpiecznej pracy w rolnictwie tylko wzmaga czujność, wpływa na świadomość i odpowiedzialność, a co za tym idzie, przyczynia się do mniejszej ilości wypadków w rolnictwie.
Źródła:
Komunikat o wypadkach przy pracy i chorobach zawodowych rolników w I kwartale 2021 r./krus.gov.pl z dn. 19.07.2021 r.
Mietelska „Praca rolnika-dobre praktyki” W-wa 2019 /www.pip.gov.pl/
