Aktualnie to właśnie na rolnictwie spoczywa odpowiedzialność w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywności, przeciwdziałania zmianom klimatu czy ochrony środowiska. Jest to w interesie nie tylko rolników, ale całego społeczeństwa. Rozwój mechanizacji oraz chemizacji doprowadził do coraz większych niepokojów producentów żywności. Już od jakiegoś czasu zastanawiamy się w którym kierunku zmierza rolnictwo i jaki może mieć wpływ m.in. na środowisko, stan gleby czy bioróżnorodność. Tyczy się to głównie krajów Europy Zachodniej. Problemów i wyzwań jest bardzo dużo, a będzie jeszcze więcej, dlatego dobrym rozwiązaniem jest rolnictwo regeneratywne.
Rolnictwo regeneratywne, czyli?
Pod pojęciem rolnictwa regeneratywnego rozumie się zespół praktyk, narzędzi oraz strategii, które umożliwiają wytworzenie żywności, a jednocześnie dbają o odbudowę zdegradowanych terenów rolniczych, które zostały zniszczone działalnością człowieka. Głównym celem rolnictwa regeneratywnego jest odtworzenie i utrzymanie potencjału plonotwórczego gleby. Charakteryzuje się ujemnym śladem węglowym, który redukuje dwutlenek węgla. Podsumowując rolnictwo regeneratywne jest to alternatywa dla rolnictwa intensywnego, która realizuje zasady rolnictwa zrównoważonego.
Rośliny, które uprawiane są z wykorzystaniem rolnictwa regeneratywnego odznaczają się znacznie wyższą odpornością na choroby i szkodniki. Ponadto jakość żywności także jest lepsza od żywności produkowanej w rolnictwie konwencjonalnym.
W rolnictwie regeneratywnym wykorzystuje się uprawę bezorkową, aby dwutlenek węgla i tlenek azotu nie uwalniały się z gleby i nie przedostawały się do atmosfery. Kolejną dobrą praktyką jest wprowadzenie zróżnicowanego płodozmianu, a także stosowanie poplonów, przedplonów i międzyplonów. Ma to na celu okrycie gleby roślinami, szczególnie w okresie jesień-zima, i ochronę gleby przed erozją wodną i wietrzną. Z kolei w okresie wiosna-lato okrywa roślinna zapobiega przed uwalnianiem się składników pokarmowych do atmosfery. Rezygnacja z orki i przy tym ściółkowanie gleby umożliwia odbudowanie populacji grzybów w glebie. Jest to dość ważne zadanie, ponieważ grzyby przerabiają dwutlenek węgla, znajdujący się w materii organicznej, na mobilne i trwałe formy związków węglowych. Gleby, które charakteryzują się wysoką zawartością takich organizmów magazynują nawet 70% więcej gazów cieplarnianych. Nagromadzenie węgla atmosferycznego w glebie umożliwia zwiększenie bioróżnorodności oraz jest zaliczane jako działanie proekologiczne. Z kolei zróżnicowany płodozmian zmniejsza zubożenie gleby.
W Polsce mamy do czynienia z coraz większą degradację gleb żyznych. Z kolei aby wyprodukować większe ilości żywności, która charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą niezbędna jest żyzna gleba. Być może rolnictwo regeneratywne nie rozwiąże wszystkich problemów, ale pozwoli na uzyskanie wyższych plonów przy jednocześnie mniejszych nakładach. Umożliwi wyprodukowanie wysokiej jakości żywności z jednoczesną poprawą właściwości gleby. Dodatkowo będzie pozytywnie oddziaływało na środowisko oraz klimat. Kolejną zaletą jest poprawa sytuacji finansowej gospodarstw rolnych m.in. poprzez możliwość otrzymania w przyszłości premii finansowych w ramach ekoschematów oraz uzyskanie wyższej ceny za wyprodukowane produkty mające certyfikat rolnictwa regeneratywnego.
Cele i zadania
Jak podaje Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego do zadań i celów realizowanych w rolnictwie regeneratywnym należy:
- produkcja wysokiej jakości żywności oraz paszy,
- prawidłowa gospodarka materią organiczną gleby,
- poprawa właściwości bio-fizyko-chemicznych (zwłaszcza pH) i wzrost potencjału plonotwórczego gleby,
- ochrona gleby, wody i powietrza przed skażeniami pochodzenia rolniczego,
- ograniczenie nakładów materiałowych (środki ochrony roślin, nawozy mineralne),
- oszczędność energii.
Z kolei praktyki rolnicze, które wykorzystywane są w rolnictwie regeneratywnym to:
- bezorkowa uprawa gleby,
- uprawa roślin okrywkowych,
- uprawa roślin na zielony nawóz,
- zwiększenie bioróżnorodności uprawianych roślin – więcej gatunków w płodozmianie,
- zwiększenie retencji wody w glebie,
- połączenie produkcji roślinnej ze zwierzęcą,
- dbałość o dobrostan zwierząt,
- stosowanie nawozów naturalnych,
- ograniczenie zużycia nawozów – zrównoważone nawożenie i ograniczenie ilości środków ochrony roślin – integrowana ochrona roślin.
Kredyty węglowe
Coraz większym zainteresowaniem wśród rolników cieszy się sprzedaż kredytów węglowych. Taką sprzedażą zajmuje się m.in. międzynarodowa platforma Agreena, która łączy rolników z nabywcami kredytów węglowych. Najczęściej nabywcami są duże przedsiębiorstwa, które muszą zmniejszyć swój ślad węglowy. Rolnicy stosując np. uprawę międzyplonów ograniczają emisję dwutlenku węgla i zwiększają sekwestrację węgla w glebie. To podstawa do wytworzenia certyfikatów węglowych, które można sprzedać, co stanowi dodatkowy dochód dla gospodarstwa.
Zmiany klimatyczne, które obserwujemy od jakiegoś czasu wywołują niekorzystne zjawiska takie jak susze czy pożary, co ma przełożenie na wielkość i jakość plonów. W przypadku produkcji zwierzęcej zjawiska te mogą powodować stres cieplny, czego skutkiem mogą być różne choroby. Dobrym rozwiązaniem może być właśnie rolnictwo regeneratywne, które nie wymaga od rolników wprowadzenia nowych technik czy specjalistycznych szkoleń.
