Ubezpieczenie w KRUS daje nie tylko możliwość skorzystania z opieki lekarskiej czy uprawnień w przypadku choroby lub urodzenia dziecka. Jest też o wiele tańsze niż ubezpieczenie w ZUS. Możliwość ubezpieczenia w KRUS ma nie tylko rolnik, ale również osoba, która ma status domownika rolnika. Kto zalicza się do tej grupy?
Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników domownik to osoba bliska rolnikowi, która:
- ukończyła 16 lat,
- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,
- stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Najwięcej kontrowersji budzi określenie ostatniej z przesłanek, czyli „stale pracuje”. Co to właściwie oznacza? Jak uznają sądy, Słowo „stale” nie powinno być utożsamiane z codzienną pracą w gospodarstwie rolnym, lecz z wykonywaniem wszystkich prac wskazanych przez prowadzącego gospodarstwo w rozmiarze podyktowanym potrzebami gospodarstwa i terminami wykonywania tych prac z użyciem niezbędnego sprzętu. Związane jest zatem co najmniej z gotowością do wykonywania pracy rolniczej w wymiarze niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa – wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 9.06.2021r., III AUa 267/20.
Warto podkreślić, że istotny jest element „gotowości” do wykonywania pracy w gospodarstwie. Ten element dyspozycyjności domownika potwierdza również wymóg zamieszkania domownika na terenie gospodarstwa lub w pobliżu, czyli w takiej odległości, która umożliwia jak najszybsze dotarcie na teren gospodarstwa, jeżeli zajdzie taka potrzeba i świadczenia na rzecz gospodarstwa osoby bliskiej pracy w wymiarze czasu niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa rolnego. (wyrok z 27.10.2020 r. NSA)
Tym samym np. osoba przebywająca za granicą i pojawiająca się okazjonalnie na terenie gospodarstwa nie spełnia przesłanki uznania jej za domownika i przyznania chociażby możliwości ubezpieczenia w KRUS.
Przy okazji można dodać, że Doraźna pomoc, zwyczajowo świadczona przez członków rodziny rolnika, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym wpływającej na wysokość wysługi lat ustalanej dla celów pracowniczych – wyrok z 28.03.2019r. WSA w Krakowie, III SA/Kr 1283/18.
Jak w praktyce w przypadku sporu ustala się jaki faktycznie charakter mają czynności wykonywane przez dana osobę? Przede wszystkim decydujące znaczenie mają zeznania świadków. W jednej ze spraw , która trafiła na wokandę sądu administracyjnego, sąd uznał, że Przeciwko uznaniu pracy strony w gospodarstwie rolnym za wykonywaną w sposób stały przemawiają przede wszystkim zeznania obiektywnych świadków, niespokrewnionych ze skarżącym, którzy jego wkład w prowadzenie gospodarstwa określili jako pomoc w konkretnych, szczególnych okresach czasu (żniwa, wykopki), a także doraźną pomoc matce pod nieobecność ojca strony, którzy to rodzice skarżącego co do zasady sami prowadzili swoje gospodarstwo – (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, III SA/Gl 390/22 z dnia 22 listopada 2022r.).
