24 listopada, z inicjatywy środowisk branżowych i rolniczych, obchodzony jest doroczny, Światowy Dzień Buraka. Święto to promować ma walory i wartości odżywcze buraka zwyczajnego, ćwikłowego i pastewnego, a także znaczenie gospodarcze buraka cukrowego.
Burak na naszych stołach
W Polsce, po raz pierwszy, Dzień Buraka obchodzono w 2015 roku z inicjatywy pasjonatów zdrowego odżywiania i lokalnych producentów warzyw. Celem święta jest promocja buraka jako wartościowego składnika diety oraz jego tradycyjnej roli w polskiej kuchni. Promowana jest też współpraca między organizacjami ekologicznymi, a kucharzami. W ramach Dnia Buraka, w wielu miejscach, odbywają się lokalne festiwale z warsztatami kulinarnymi, degustacjami potraw i konkursami na najlepsze danie z tego warzywa. A organizacje ekologiczne prowadzą kampanie edukacyjne dotyczące wartości odżywczych i zdrowotnych buraka w kontekście zawartości minerałów i witamin oraz korzystnego wpływu na układ nerwowy, krwionośny i odpornościowy człowieka. Dzień Buraka jest również okazją do docenienia buraka w polskiej kuchni.
Gospodarcze znaczenie buraka cukrowego
W przypadku obchodów Światowego Dnia Buraka w kontekście buraka cukrowego, w Polsce wydarzenie to ma charakter branżowy i obchodzone jest przez organizacje branżowe, takie jak np. Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego, Stowarzyszenie Techników, Cukrowników oraz firmy z branży.
Pod względem chemicznym cukier z buraka cukrowego, to głównie sacharoza pozyskiwana w procesie przemysłowym polegającym na ekstrakcji soku z buraków, jego oczyszczaniu, zagęszczeniu i wykrystalizowaniu. Proces ten prowadzi do powstania białego cukru, który po rafinacji jest prawie czystą sacharozą. Na rynku dostępny jest też nierafinowany cukier buraczany, zawierający niektóre witaminy i składniki mineralne jak np. potas, wapń i magnez.
Biały cukier buraczany stosuje się do przemysłowej produkcji słodyczy, ciast, napojów i jako konserwant w przetworach owocowych i dżemach. A melasa z procesu produkcji cukru znajduje zastosowanie np. w przemyśle spożywczym i produkcji biogazu.
Tegoroczna kampania cukrownicza
Przy okazji Dnia Buraka warto wspomnieć o trwającej obecnie kampanii cukrowniczej, która w cukrowniach wchodzących w skład Krajowej Grupy Spożywczej (KGS), rozpoczęła się 25 sierpnia 2025 r. i zakłada przetworzenie ponad 7,7 mln ton buraków cukrowych, a potrwać ma do połowy stycznia 2026 roku.
Dodajmy, że 27 sierpnia br. przerób buraków uruchomił Pfeifer & Langen Polska S.A. Natomiast Nordzucker Polska S.A. oraz Südzucker Polska S.A. uczyniły to we wrześniu 2025 roku.
Prognozy wydajności kampanii
Jak ocenia Związek Producentów Cukru w Polsce, wpływ na przerób buraków podczas kampanii 2025 r. miało tegoroczne deszczowe lato. Przewidywane plony oscylują wokół 65 t/ha, jednakże branża sygnalizuje niższą polaryzację, co bezpośrednio przełoży się na efektywność produkcji cukru. W Polsce, buraki cukrowe uprawiane są w tym roku na ok. 260 tys. ha powierzchni, wobec 274 tys. ha rok wcześniej. A w skali całej Unii Europejskiej areał buraka zmniejszył się o 10,6%. Komisja Europejska prognozuje, że produkcja cukru w sezonie 2025/26 spadnie o ok. 8%, do ok. 15,2 mln ton.
Głównym wyzwaniem dla branży jest presja kosztowa – efekt transformacji energetycznej i dostosowania do polityki dekarbonizacyjnej oraz związana z tym modernizacja kotłowni (z węglowych na gazowe), i instalacji parowych, a także wdrażanie technologii ograniczających emisje np. gazów cieplarnianych, co wymaga realizacji wieloletnich kosztownych programów inwestycyjnych. Wysokie koszty generuje też odzysk ciepła, automatyzacja odparowania i dyfuzji. Wzrastają także opłaty za energię, środowiskowe i za serwisowanie urządzeń. W efekcie, producenci cukru muszą podnosić wydajność linii technologicznych i zabezpieczać ciągłość dostaw surowca. W świetle powyższych uwarunkowań, Polska utrzymuje pozycję eksportera netto. Rekord z kampanii 2024/2025 – ponad 2,5 mln ton cukru przy popycie ok. 1,7 mln ton – zapewnił nadwyżkę kierowaną przede wszystkim na rynek UE.
Źródła:
Portal internetowy Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/burak-i-jego-dobroczynne-dzialanie/
Portal internetowy Związku Producentów Cukru w Polsce: https://cukier.org.pl/
Portal internetowy Krajowej Grupy Spożywczej: https://www.kgssa.pl/lang.pl
Portal internetowy: narodowabazatalentow.pl
